จำแนกปรมัตถธรรม ๔
การจำแนกปรมัตถธรรม ๔ โดยเป็น ขันธ์ อายตนะ ธาตุ สัจจะ ดังนี้ :
ขันธ์ ๕ (แปลว่า เป็นกลุ่ม เป็นกอง)
รูป ๒๘ เป็น รูปขันธ์
เวทนาเจตสิก เป็น เวทนาขันธ์
สัญญาเจตสิก เป็น สัญญาขันธ์
เจตสิกที่เหลือ ๓๖ เป็น สังขารขันธ์
จิต ๘๙ เป็น วิญญาณขันธ์
นิพพาน เป็น ขันธวิมุต
---------------------------------------
อายตะ ๑๒ (ทรงไว้ซึ่ง สภาวะของตน หรือทรงไว้ซึ่งสภาวะของตนๆ โดยไม่มีการเปลี่ยนแปลง)
จักขุปสาท เป็น จักขายตนะ
โสตปสาท เป็น โสตายตนะ
ฆานปสาท เป็น ฆานายตนะ
ชิวหาปสาท เป็น ชิวหายตนะ
กายปสาท เป็น กายายตนะ
รูปารมณ์ เป็น รูปายตนะ
สัททารมณ์ เป็น สัททายตนะ
คันธารมณ์ เป็น คันธายตนะ
รสารมณ์ เป็น รสายตนะ
ปถวี-เตโช วาโย โผฏฐัพพารมณ์ เป็น โผฏฐัพพายตนะ
จิต ๘๙ เป็น มนายตนะ
เจตสิก ๕๒ สุขุมรูป ๑๖ นิพพาน เป็น ธัมมายตนะ
----------------------------------------------------
ธาตุ ๑๘ (ทรงไว้ซึ่ง สภาวะของตน หรือทรงไว้ซึ่งสภาวะของตนๆ โดยไม่มีการเปลี่ยนแปลง)
จักขุปสาท เป็น จักขุธาตุ
โสตปสาท เป็น โสตธาตุ
ฆานปสาท เป็น ฆานธาตุ
ชิวหาปสาท เป็น ชิวหาธาตุ
กายปสาท เป็น กายธาตุ
รูปารมณ์ เป็น รูปธาตุ
สัททารมณ์ เป็น สัททธาตุ
คันธารมณ์ เป็น คันธธาตุ
รสารมณ์ เป็น รสธาตุ
ปถวี-เตโช วาโย โผฏฐัพพารมณ์ เป็น โผฏฐัพพธาตุ
จักขุวิญญาณจิต ๒ เป็น จักขุวิญญาณธาตุ ๒
โสตะวิญญาณจิต ๒ เป็น โสตวิญญาณธาตุ ๒
ฆานวิญญาณจิต ๒ เป็น ฆานวิญญาณธาตุ ๒
ชิวหาวิญญาณจิต ๒ เป็น ชิวหาวิญญาณธาตุ ๒
กายวิญญาณจิต ๒ เป็น กายวิญญาณธาตุ ๒
สัมปฏิจฉนจิต ๒ ปัญจทวาราวัชชนจิต ๑ มโนทวาราวัชชนะ ๑
จิตที่เหลือ ๗๖ ( เว้นทวิปัญจวิญญาณจิต ๑๐, )
เจตสิก ๕๒ สุขุมรูป ๑๖ นิพพาน เป็น ธัมมธาตุ
---------------------------------------------------
สัจจะ ๔ (เป็นความจริงของพระอริยเจ้าทั้งหลาย)
ทุกขสัจจะ องค์ธรรม ได้แก่ โลกียจิต ๘๑, เจตสิก ๕๑, (เว้นโลภะ) รูป ๒๘
สมุทยสัจจะ องค์ธรรมได้แก่ โลภเจตสิก
นิโรธสัจจะ องค์ธรรม ได้แก่ นิพพาน
มรรคสัจจะ องค์ธรรมได้แก่ องค์มรรค ๘
ความคิดเห็น